Płyny do płukania jamy ustnej Czym płukać usta? Czyli jaka płukanka do ust jest najlepsza? Szczoteczka do zębów nie dotrze do każdego zakamarka między zębami, dlatego zaleca się stosowanie płynów do płukania. Niektóre można przygotować samodzielnie w domu. Gotowe kupujemy w aptekach i sklepach. Część z nich przeznaczona jest to codziennego użytku, inne powinny być stosowane okresowo. Należy dobierać je zgodnie z własnymi potrzebami zdrowotnymi i zawsze stosować zgodnie z zaleceniami producenta lub według wskazań stomatologa. Często ten sam producent oferuje kilka rodzajów płukanek, dlatego oferta jest naprawdę bogata – do tego stopnia, że nie zawsze wiemy, po który płyn sięgnąć. Dzięki informacjom zawartym w naszym kompendium wiedzy, wybór najlepszego płynu do płukania przestanie być problemem. CZY PŁYN DO PŁUKANIA MOŻE ZASTĄPIĆ PASTĘ DO ZĘBÓW? Płukanki warto stosować, bo wyraźnie zwiększają skuteczność usuwania nalotu oraz przynoszą wiele innych korzyści zdrowotnych, ale są to preparaty jedynie uzupełniające higienę jamy ustnej i nie zastąpią tradycyjnego mycia zębów. W wyjątkowych wypadkach, kiedy nie można wyszczotkować zębów lub kiedy brakuje pasty, ale pod ręką jest szczoteczka, można użyć samego płynu. Na rynku oferowane są rozwiązania łączące w sobie zalety płukanki i pasty do zębów w jednym produkcie: Colgate Max Fresh with Mouthwash Bead – w skład serii wchodzą: płyn pełniący jednocześnie rolę pasty do zębów, oraz żelowa pasta, w której znajdują się małe granulki z płukanką w środku; Vademecum 2w1 – produkty nierozcieńczone używane mogą być jak pasta do zębów, a po wymieszaniu z wodą stają się płukankami. JAKĄ ROLĘ PEŁNIĄ PŁYNY DO PŁUKANIA JAMY USTNEJ? Płukanki, poza wspomnianym wyżej wspomaganiem utrzymania czystości jamy ustnej, dodatkowo: odświeżają oddech przywracają właściwe pH jamy ustnej działają antyseptycznie, przeciwzapalnie i likwidują drobnoustroje spowalniają odkładanie się płytki nazębnej i przez to zapobiegają powstawaniu kamienia nazębnego, chroniąc przed chorobami przyzębia wzmacniają szkliwo i tkanki miękkie usuwają przebarwienia i działają wybielająco przyspieszają regenerację uszkodzeń przyzębia, języka i śluzówki jamy ustnej wspomagają implantację ułatwiają szczotkowanie, zmiękczając osadzony nalot na zębach. Płukanki do jamy ustnej działają najskuteczniej, kiedy kojarzone są z pastami do zębów tej samej serii albo z pastami o zbieżnym działaniu, np. pasta przeciw erozji i płukanka remineralizująca. JAKIE RODZAJE PŁYNÓW DO PŁUKANIA JAMY USTNEJ WYRÓŻNIAMY? Płyny do płukania jamy ustnej – podobnie jak pasty do zębów – mogą być różnie klasyfikowane Najczęściej spotykane kryterium podziału dotyczy działania produktu. W oparciu o nie wyróżniamy: Płukanki remineralizujące – polecane do wzmocnienia zębów, przy nadwrażliwości zębiny, do ochrony i odbudowy szkliwa z mikrouszkodzeniami różnego pochodzenia (urazy mechaniczne, ubytki erozyjne, próchniczne). Zawierają związki fluoru, a w niektórych płynach znajdują się także związki wapnia, fosforu i innych pierwiastków, czasem w postaci opatentowanych cząsteczek o składzie bardzo zbliżonym do składu szkliwa (np. BLANX Biorepair Plus z Microrepair). Płukanki o działaniu antyseptycznym i bakteriostatycznym – wspomagają leczenie stanów zapalnych i odkażają, likwidują bakterie w patologicznych kieszonkach dziąsłowych (np. Corsodyl 0,1% chlorheksydyny), odświeżają oddech, hamują krwawienia z dziąseł i zapobiegają ich występowaniu (np. KIN Gingival MouthRinse do profilaktyki chorób przyzębia). W tej kategorii mieszczą się też domowe płukanki z ziół i roztworów o działaniu antyseptycznym, przeciwzapalnym, np. napar z szałwii, roztwór wody utlenionej czy nadmanganianu potasu. Płukanki wybielające – stosowane jako uzupełnienie dla past do zębów o takim działaniu lub polecane po zabiegach wybielania profesjonalnego. Ich działanie polega na usuwaniu powierzchownych przebarwień i nalotu oraz na utrzymaniu na dłużej jaśniejszego koloru szkliwa. Wspomagają też regenerację śluzówki, która mogła zostać podrażniona zabiegiem wybielania. Tak działa płukanka GUM Butler Oryginal White. Płukanki odświeżające oddech – ich zadaniem jest redukcja lub likwidacja nieprzyjemnego zapachu z ust. Zawierają aromatyczne wyciągi roślinne i olejki (mentol, tymol, olejek eukaliptusowy lub cytrynowy), jony cynku oraz syntetyczne składniki o właściwościach antyseptycznym, które dodatkowo wzmacniają działanie substancji naturalnych. Mogą to być płukanki ukierunkowane tylko na zwalczanie nieświeżego oddechu (np. Meridol Halitosis z mleczanem cynku neutralizującym lotne związki siarki w oddechu) lub działać kompleksowo na jamę ustną (np. Listerine 6w1, która również wybiela, odkaża i remineralizuje). Płukanki znoszące suchość jamy ustnej – zawierają składniki powlekające ochronną warstwą śluzówkę jamy ustnej, zabezpieczając ją przed uszkodzeniami i atakiem patogenów oraz przed próchnicą będącą skutkiem niedoboru śliny. Łagodzą ból, pieczenie i istniejące już podrażnienia jamy ustnej (np. płukanka Xerostom Mouthwash, czy Sachol Fresh – płyn z gliceryną, Saliva rex z sokiem aloesowym). Płukanki likwidujące nadwrażliwość zębów – zawierają składniki zamykające otwarte ujścia kanalików zębinowych (np. jony potasu), co znosi nadwrażliwość zębów. Działają też remineralizująco (zawierają związki fluoru i wapnia) oraz chronią odsłonięte szyjki zębów przed próchnicą (np. SensiKIN Mouth Rinse, Elmex Sensitive Plus). Płukanki redukujące osadzanie się nalotu i kamienia na zębach – ich zadaniem jest zmniejszenie ryzyka rozwoju próchnicy i chorób przyzębia. Zawierają w swoim składzie cząsteczki utrudniające osadzanie się płytki nazębnej i tworzenie kamienia, np. fluorek cynawy (w płynie Meridol), Polisorbat-20 (w płukance Innova). Składniki tych płukanek tworzą na powierzchni tkanek miękkich i szkliwa warstwę zabezpieczającą przed przyleganiem bakterii. Płyny do płukania klasyfikowane są też z uwagi na: Sposób wytwarzania: Płukanki przygotowywane w domu – to płyny przygotowywane samodzielnie, np.: napary ziołowe (z szałwii, rumianku, mięty lub gotowych ziołowych mieszanek aptecznych) roztwór kilku kropli olejków eterycznych i wody roztwór wody utlenionej (5 ml wody utlenionej na 250 ml przegotowanej wody) roztwór sody oczyszczonej (łyżeczka sody na szklankę przegotowanej wody) roztwór fizjologiczny soli kuchennej (0,5 łyżeczki soli kuchennej na 250 ml przegotowanej wody) 0,1% roztwór nadmanganianu potasu. Płukanki fabryczne – to preparaty dostępne w sklepach, aptekach i u stomatologów. Wiek użytkownika: Płukanki dla dzieci – najczęściej są to produkty przeznaczone od 6-go roku życia. Nie zawierają alkoholu. W ich składzie znajdują się substancje o łagodniejszym działaniu lub w niższym stężeniu; płukanki te wzbogacone są o składniki wzmacniające szkliwo. Często mają kolor, smak i zapach zachęcające do stosowania (Dulgon Kids o smaku malinowym) oraz wesołe opakowanie zaopatrzone w wygodny dozownik (najczęściej jest nim nakrętka), np. seria płynów DR FRESH Batman, Hello Kitty lub Bob Gąbka. Płukanki dla dorosłych – dedykowane są także bliskiej pełnoletności młodzieży. Zawartość alkoholu: Płukanki bezalkoholowe – przeznaczone głównie dla dzieci. Bezalkoholowe płyny dedykowane są też młodzieży i dorosłym (kobietom w ciąży, osobom wychodzącym z nałogu alkoholowego), to np. płyn do płukania Elmex przeciw erozji, który mogą stosować również dzieci powyżej 12 roku życia. Płukanki zawierające alkohol – dodatek alkoholu ma działanie konserwujące oraz wspomaga odkażanie jamy ustnej (jest w płynie Listerine Dynamit na bakterie). Płukanek z alkoholem nie stosujemy u dzieci. Skład: Płukanki naturalne – to płyny przygotowywane samodzielnie w domu z naparów i olejków oraz płukanki fabryczne, w których składzie nie ma sztucznych dodatków, konserwantów, aromatów oraz substancji pochodzenia zwierzęcego. Substancjami czynnymi są wyciągi i napary ziołowe, olejki eteryczne, wyciąg z propolisu lub ekstrakty z różnych części roślin. Płukanki te mogą działać leczniczo lub profilaktycznie (np. ziołowy Dentosept, płyn BLUEM z wysokim stężeniem naturalnego tlenu, L’Angelica – płyn w 100% naturalny). Płukanki homeopatyczne – przeznaczone dla dzieci lub dorosłych (np. Bilka Homeopathy bez mentolu i fluoru o smaku grejpfrutowym). Płukanki o składzie mieszanym – najbardziej liczna grupa. Zawierają substancje syntetyczne i naturalne, np. Elgydium Anty-Plaque z wyciągiem z nasion grejpfruta i aminofluorkiem, Eludril Clasic. Moment zastosowania: Płukanki stosowane przed szczotkowaniem zębów – ich zadaniem jest zmiękczyć płytkę nazębną i ułatwić jej usunięcie podczas szczotkowania z użyciem pasty. Istnieją też płukanki dla dzieci wybarwiające miejsca pokryte osadem nazębnym na niebiesko, dzięki czemu widać, gdzie należy wykonać lub poprawić szczotkowanie (Colgate Plax Magic dla dzieci powyżej 6 roku życia). Płukanki stosowane po szczotkowaniu zębów lub między szczotkowaniami – to najliczniejsza grupa preparatów gotowych lub płyny przygotowane samodzielnie. JAKIE SUBSTANCJE WCHODZĄ W SKŁAD GOTOWYCH PŁYNÓW DO PŁUKANIA JAMY USTNEJ? Skład płynów do płukania jamy ustnej opracowywany jest tak, aby rozmaite składniki tworzące produkt nie tylko nie osłabiały wzajemnie swojego działania, ale aby działały synergicznie. Takie właściwości ma płukanka Elmex przeciw erozji. Zawarte w niej aminofluorek i chlorek cynawy tworzą razem na powierzchni tkanek ochronną, stabilną powłokę, z której uwalniane są jony fluoru i wapnia wzmacniające szkliwo. Płukanki zawierają wodę jako rozpuszczalnik i substancję bazową, a oprócz tego: Substancje przeciwzapalne i antyseptyczne – syntetyczne i/lub naturalne, takie jak chlorheksydyna (dodawana do większości płukanek), triklosan, alkohol etylowy, wyciąg z propolisu (jest w płukance Fitodent i Apisept), roztwór nadmanganianu potasu, roztwór sody oczyszczonej, fluorek cyny. Związki różnych pierwiastków, np.: sole cynku, które działają odświeżająco na oddech, sole potasu – wspomagające leczenie nadwrażliwości zębów (zawiera je płukanka Lacalut White) nieorganiczne i organiczne związki fluoru – chronią przed próchnicą i remineralizują zęby (płukanki Elmex) związki wapnia – wzmacniają szkliwo, związki sodu – boran i cytrynian, które skutecznie zapobiegają osadzaniu się kamienia nazębnego i rozjaśniają szkliwo. Witaminy, np. witaminę E chroniącą śluzówkę jamy ustnej przez zakażeniami oraz przyspieszającą regenerację tkanek po uszkodzeniach (np. Beyond Kids) Składniki pochodzenia naturalnego: olejki eteryczne – najczęściej mentolowy, eukaliptusowy, tymolowy – które zapewniają świeży oddech i działają antyseptycznie (zawiera je Dentiste’ – płyn do płukania w 100% naturalny z ksylitolem), enzymy zmiękczające nalot nazębny i ułatwiające jego usuwanie bez konieczności silnego szczotkowania (są w YOTUEL Mouthwash – płukance wybielającej i odświeżającej oddech), soki, ekstrakty, wyciągi roślinne przyspieszające regenerację tkanek, działające profilaktycznie i leczniczo (np. regenerująca płukanka Baikadent zawiera wyciąg z tarczycy bajkalskiej, a wybielająca Blanx Extra White – wyciąg z porostu islandzkiego). Substancje dodatkowe: konserwujące, barwniki, składniki smakowe (ksylitol) i zapachowe. CZY SAMODZIELNIE PZYGOTOWANE PŁUKANKI MOGĄ ZASTĄPIĆ PRODUKTY GOTOWE? Nie zawsze. Samodzielnie przygotowane płukanki spełniają dobrze swoją rolę profilaktyczną oraz leczniczą, kiedy trzeba uporać się z pospolitymi dolegliwościami śluzówki jamy ustnej lub tkanek przyzębia. Preparaty te bardzo dobrze wspomagają leczenie stanów zapalnych jamy ustnej takich jak afty czy podrażnienia dziąseł. Sprawdzają się też do tymczasowego łagodzenia bólu, jako roztwory o działaniu ściągającym i odświeżającym oddech. Efekt działania płukanek przygotowywanych w domu utrzymuje się zazwyczaj krócej niż produktów gotowych. Płukanki fabryczne, dzięki dodatkowi różnych aktywnych substancji, naturalnych i syntetycznych, działają silniej i kompleksowo, skuteczniej odświeżają oddech. CZY PŁUKANEK MOŻNA BEZPIECZNIE UŻYWAĆ PRZEZ DŁUGI CZAS? Płukanki z naparów ziołowych, samodzielnie przygotowywane w domu i bez dodatku alkoholu, mogą być stosowane bardzo długo i nie zaszkodzi to zdrowiu jamy ustnej. Inaczej jest w przypadku płukanek gotowych kupowanych w marketach lub płynów specjalistycznych nabywanych w aptekach. Preparaty te zawierają silnie działające składniki, które przy długotrwałym stosowaniu lub w wyniku używania płynów płuczących bez umiaru, mogą zaburzać równowagę biologiczną jamy ustnej. Składniki antybakteryjne nie działają wybiórczo na bakterie, ale likwidują zarówno szczepy patogenne, jak i pożyteczne. Specjalistyczne płukanki muszą być używane ściśle według wskazań i instrukcji użytkowania oraz z zalecaną częstotliwością. Stosując płukanki specjalistyczne trzeba też zwrócić uwagę na: zawartość fluoru w płukance – jeśli jest wysoka, aby uniknąć przedawkowania tego pierwiastka i rozwoju fluorozy, nie wolno w tym samym czasie stosować pasty z dużymi dawkami fluoru ani poddawać się fluoryzacji; zawartość alkoholu w preparacie – nie stosujemy takich płukanek u dzieci. Dorośli powinni używać ich rozsądnie, ponieważ alkohol wysusza śluzówkę jamy ustnej, co może skutkować rozwojem kserostomii. Uwaga: wyniki badań przeprowadzonych przez Brytyjczyków sugerują, że, codzienne używanie silnie działających antybakteryjnych płynów do płukania jamy ustnej może podnosić ciśnienie krwi i zwiększać ryzyko wystąpienia zawałów i udarów mózgu. CZYM KIEROWAĆ SIĘ PRZY WYBORZE PŁYNU DO PŁUKANIA JAMY USTNEJ? Płukankę zawsze wybieramy, biorąc pod uwagę: wiek użytkownika – jeśli jednej płukanki będzie używać cała rodzina, wybieramy produkt uniwersalny bez zawartości alkoholu; potrzeby zdrowotne i wrażliwość użytkownika na składniki płukanek – osoby reagujące uwrażliwieniem tkanek na określone substancje powinny dokładnie czytać skład preparatu. Płukanek z alkoholem nie powinny używać dzieci, kobiety w ciąży i osoby wychodzące z nałogu alkoholowego. Smak i zapach płukanki są ważne (szczególnie, jeśli to płyn przeznaczony dla dzieci), ale to jedynie walory dodatkowe produktu, dlatego w pierwszej kolejności należy skupić się na medycznych właściwościach preparatu. CZYM KIEROWAĆ SIĘ PRZY WYBORZE PŁUKANKI DLA DZIECKA? Płukanka przeznaczona dla dziecka nie może zawierać alkoholu, a ponadto powinna: mieć przyjemny smak, zapach, kolor, przy czym smak słodki nie może wynikać z dodatku cukru – uzyskuje się go przez zastosowanie bezpiecznego dla zębów słodzika, najczęściej ksylitolu, być całkowicie bezpieczna i mieć wymagane prawem certyfikaty dopuszczenia do obrotu, mieć atrakcyjne opakowanie i praktyczny dozownik, dzięki któremu dziecko samodzielnie będzie umiało odmierzyć właściwą dawkę płynu do jednorazowego użytku, zawierać dużo składników naturalnych (np. Dento Fresh Junior dla dzieci od 6-go roku życia z olejkami eterycznymi, ksylitolem i fluorkiem sodu), zawierać fluor wzmacniający zęby. DLACZEGO PŁUKANKI NALEŻY STOSOWAĆ ŚCIŚLE WEDŁUG WSKAZAŃ? Powodów jest kilka: aby nie zaburzać równowagi biologicznej panującej w jamie ustnej – nadużywanie płukanki zwierającej alkohol może wysuszać śluzówkę i zakłócać wytwarzanie śliny; płukanki antybakteryjne stosowane niezgodnie z zaleceniem wyjaławiają jamę ustną i przez to zmniejszają jej odporność na uszkodzenia i ataki patogenów; aby płukanka dobrze spełniła przypisane jej zadanie – czyli preparat do stosowania przed szczotkowaniem zmiękczył płytkę nazębną, płyn zalecany po myciu zębów – wzmocnił działanie pasty, a płukanka zastosowana między szczotkowaniami zapewniła ochronę tkanek i odświeżyła oddech; aby nie przedawkować fluoru i nie dopuścić do rozwoju fluorozy. CZY DZIECI MOGĄ STOSOWAĆ PŁUKANKI DLA DOROSŁYCH I ODWROTNIE? Potrzeby zdrowotne jamy ustnej u dzieci i dorosłych są inne, dlatego każda grupa użytkowników powinna korzystać z płynu przeznaczonego specjalnie dla niej. Jeżeli chcemy, aby jeden płyn służył całej rodzinie, należy kupić płukankę familijną, nie zawierającą alkoholu (np. Aquafresh Extra Care przeznaczona jednocześnie dla dzieci od 6-go roku życia i dorosłych). Jeśli płukanka nie zawiera alkoholu i silne działających składników leczniczych, okazjonalne użycie przez dziecko płynu do płukania przeznaczonego dla dorosłych nie zaszkodzi. W żadnym jednak wypadku dziecko nie powinno używać płukanki dla dorosłych samodzielnie ani przez dłuższy czas. Nie może też połykać preparatu. Dorośli mogą korzystać z dziecięcych płukanek, o ile odpowiada im smak, zapach i kolor produktu oraz o ile nie powinni stosować preparatów specjalistycznych. CZY PŁUKANKI ZAWIERAJĄCE WYSOKIE STĘŻENIA FLUORU SĄ BEZPIECZNE? Tak, o ile stosuje się je według zaleceń producenta oraz nie używa się jednocześnie innych preparatów mineralizujących zęby ani nie poddaje się zabiegom fluoryzacji. Płukanek z fluorem (ani żadnych innych) nie wolno połykać! ILE RAZY DZIENNIE PŁUCZEMY JAMĘ USTNĄ? PRZED CZY PO SZCZOTKOWANIU? Płukanie przeprowadzamy tyle razy dziennie, ile razy zaleca producent lub stomatolog. Jamę ustną można płukać: przed szczotkowaniem – wtedy stosuje się specjalnie przeznaczone do tego płyny zmiękczające osad nazębny (np. płukanka Denivit Whitening z efektem wybielającym), po szczotkowaniu – dobierając płyn do konkretnych potrzeb zdrowotnych i w celu wzmocnienia działania pasty do zębów (np. płukanka Colgate Sensitive Pro-Relief na nadwrażliwość zębów, wzmacniająca i uzupełniająca działanie pasty Colgate Senstive Pro-Relief), między szczotkowaniami – najczęściej w celu odświeżenia oddechu lub skuteczniejszej ochrony przeciwpróchniczej po przekąskach (np. płukanka Air-Lift Mouthwash eliminująca nieświeży oddech). PRÓCHNICA I MIKROUSZKODZENIA SZKLIWA – JAKA PŁUKANKA JEST NAJLEPSZA? Płukanka, która ma chronić przed próchnicą i zabezpieczać fragmenty popękanego czy cienkiego szkliwa przed atakiem drobnoustrojów, musi dobrze usuwać zanieczyszczenia z zębów, działać bakteriobójczo, utrudniać osadzanie się płytki nazębnej i wzmacniać szkliwo. Tu sprawdzą się płyny do stosowania: Przed szczotkowaniem – opcja szczególnie polecana dla dzieci, ponieważ dzięki temu zwiększa się prawdopodobieństwo, że zęby zostaną wyszczotkowane dokładniej. Przykładowe płukanki: Paroplak, Colgate Plax Magic (dla dzieci), Active Whitening Antybacterial (do stosowania również po szczotkowaniu), Lacalut Active. Po szczotkowaniu i po przekąsce lub po posiłku – czyli płukanki remineralizujące, utrudniające odsadzanie się nalotu i kamienia, oraz preparaty do codziennego użytku, które zawierają związki fluoru, wapnia, substancje bakteriobójcze i bakteriostatyczne (chlorheksydynę, jony wodorowe, związki fenolu, octenidynę). To Elmex Przeciw Próchnicy, Oral-B Pro Expert, Listerine Total Care 6w1, Active Gentle, Pearl Drops 3w1 Minty WYBIELANIE ZĘBÓW – KTÓRA PŁUKANKA JEST NAJLEPSZA? Chcąc zachować ładny własny kolor szkliwa lub uzyskany po zabiegu wybielania zębów, należy sięgać po płukanki o działaniu wybielającym, najlepiej po produkty z tej samej serii, co stosowana pasta wybielająca, np. Biała Perła, YOTUEL, Denivit, czy BlanX White Shock z jedyną na polskim rynku formułą ActiluX aktywowaną światłem. W sytuacji, kiedy wybielanie zębów spowodowało nadwrażliwość zębów, warto zastosować płukanki zamykające otwarte ujścia kanalików zębinowych oraz remineralizujące zęby, np. Splat Inova, Sensitive, Colgate Sensitive Pro-Relief, Gum Butler SensiVital, ApaCare Liquid. CIĄŻA – JAKIE PŁUKANKI MOŻNA STOSOWAĆ? Kobiety w ciąży powinny stosować preparaty bez alkoholu, ponieważ może on przenikać przez tkanki do krwiobiegu. Warto sięgać po płukanki zawierające składniki naturalne, płyny remineralizujące, przeciwbakteryjne, zapobiegające osadzaniu się nalotu i kamienia nazębnego. Warto też mieć pod ręką płyn stosowany w profilaktyce i leczeniu zapaleń przyzębia i dziąseł – ponieważ zmiany hormonalne, jakich doświadcza kobieta w ciąży, mogą sprzyjać chorobom dziąseł. Sprawdzą się tu przygotowywane w domu płukanki ziołowe oraz odkażające, a także Oral-B Pro-Expert Clinic Line, Beyond antybakteryjny, Octenidol. ZAPALENIE DZIĄSEŁ, BŁONY ŚLUZOWEJ, AFTY, NADŻERKI – KTÓRĄ PŁUKANKĘ STOSOWAĆ? Na stany zapalne jamy ustnej o różnym pochodzeniu można stosować płukanki przygotowywane samodzielnie: napary ziołowe z szałwii, rumianku, kwiatów bzu czarnego, odwar z kory dębu roztwory wody utlenionej, nadmanganianu potasu, sody oczyszczonej roztwory olejków eterycznych, cytrynowego, miętowego, tymiankowego, z drzewka herbacianego czy z kolendry. Bardzo dobre efekty lecznicze, kojące, przeciwbólowe oraz regenerujące uzyskuje się, stosując płukanki specjalistyczne o działaniu antyseptycznym, a także gotowe preparaty ziołowe dostępne w aptece: Dentosept i Dentosept A, płyny do przygotowywania roztworów: Stomatosol, Azulan, Septosan, płukanka DR. HAUSHKA Med i Lips obie z szałwią, Paradontax – również o działaniu profilaktycznym. TERAPIA ANTYNOWOTWOROWA – JAKĄ PŁUKANKĘ STOSOWAĆ? Chorzy poddawani farmakologicznemu leczeniu onkologicznemu, chemio- i radioterapii narażeni się silnie na rozwój stanów zapalnych w jamie ustnej. Na delikatnej śluzówce jamy ustnej bardzo szybko pojawiają się zmiany będące skutkiem terapii z wykorzystaniem cytostatyków – najczęściej w postaci bolesnych, przykrych do zniesienia aft i nadżerek, czasem suchości jamy ustnej. Stosowane płukanki muszą mieć charakter regeneracyjny, łagodzący, remineralizujący oraz przeciwzapalny. Do tej grupy należą Bactericin – antyseptyczny płyn przywracający właściwe parametry środowiska jamy ustnej, Caphosol – płukanka w ampułkach, Alfa Med Professional – płyn polecany przed, w trakcie i po chemioterapii. IMPLANTY, PROTEZY – JAKIE PŁUKANKI NALEŻY STOSOWAĆ? Osoby korzystające z implantów lub protez dentystycznych mogą używać: uniwersalnych płynów do płukania o działaniu antyseptycznym i bakteriostatycznym oraz preparatów odświeżających oddech, przyspieszających regenerację tkanek. Jeśli protezowanie dotyczy tylko pewnej części uzębienia, warto sięgać po płukanki remineralizujące, aby zabezpieczyć przed próchnicą zęby naturalne, które znajdują się jeszcze w jamie ustnej; specjalistycznych płukanek polecanych po zabiegach wszczepiania implantów oraz użytkownikom mostów i koron. Od pozostałych płynów różnią się bogatszym składem i zawartością substancji, które przyspieszają gojenie się tkanek oraz działają przeciwzapalnie i odkażająco. Poprawiają w ten sposób warunki do lepszej integracji wszczepu z tkankami, do długiego utrzymywania się implantów w kości, a protez na zębach (np. Alfa Implant, Eludril Pozabiegowy) LECZENIE ORTODONTYCZNE – JAKIE PŁUKANKI STOSOWAĆ? Warto stosować płyny, które działają działają wielokierunkowo: chronią przed próchnicą, łagodzą podrażnienia dziąseł i śluzówki oraz zapobiegają ich powstawaniu, likwidują stany zapalne i drobnoustroje oraz znoszą dyskomfort wywołany noszeniem aparatu. Istnieją serie płukanek ortodontycznych, z których jedne produkty przeznaczone są do stosowania w dzień, inne na noc, a jeszcze inne dedykowane są osobom kończącym leczenie wady zgryzu i noszącym aparat retencyjny (retainer), np. system płukanek Ortho Salvia Dental w odmianach: Night, Day, Retainer, Exclusive. Płukanki na noc nie tylko mineralizują zęby i działają odkażająco, ale także mogą ułatwiać zasypianie, ponieważ zawierają składniki znoszące ból i dyskomfort odczuwane podczas używania aparatu. Dzieci i młodzież mogą korzystać z płukanek Elgydium Junior, Elmex, Meridol, Lips z szałwią. ZABIEGI STOMATOLOGICZNE – JAKIE PŁUKANKI WARTO PO NICH STOSOWAĆ? Płukanki stosowane po zabiegach powinny działać wielokierunkowo, czyli hamować krwawienie, odkażać, działać bakteriostatycznie, łagodzić ból i przyspieszać regenerację tkanek. Można stosować płukanie letnimi naparami z: szałwii – odkaża i działa ściągająco arniki – likwiduje obrzęki rumianku – działa przeciwzapalnie i lekko przeciwbólowo, wspomaga regenerację. Warto sięgnąć po płukanki gotowe: Eludril Pozabiegowy, Alfa Implant, Bactericin, Corsodyl Antyseptyk Miętowy, które silnie hamują wzrost flory bakteryjnej w jamie ustnej i zapewniają właściwe warunki do utrzymywania się skrzepu oraz przyspieszają regenerację. CZY ISTNIEJĄ PŁUKANKI ŁAGODZĄCE BÓL PODCZAS ZĄBKOWANIA? Tak, ale z racji tego, że pierwsze ząbkowanie ma miejsce, kiedy dziecko nie potrafi jeszcze płukać jamy ustnej i wypluwać płynu, tego typu preparaty stosuje się jedynie przy wyrzynaniu się zębów stałych lub mądrości. Przykładem jest płukanka Mucosit czy Bactericin. OPRYSZCZKA WARGOWA – CZY MOŻNA JĄ LECZYĆ PŁUKANKĄ? Leczenie opryszczki wargowej można wspomóc stosowaniem płukanek o działaniu odkażającym, wykorzystując roztwory sporządzone samodzielnie z nadmanganianu potasu, Azulanu lub Septosanu, kwasu borowego (3%). Dolegliwości bólowe i dyskomfort towarzyszące opryszczce załagodzi płukanka Aftacel. CZY ROZTWÓR WODY UTLENIONEJ TO BEZPIECZNA PŁUKANKA? Tak, o ile jest przygotowany w proporcjach: 1 łyżeczka na szklankę wody i nie jest stosowany długo lub często. Nadużywanie płukanki z wody utlenionej grozi przerostem brodawek nitkowatych na języku. CZY PŁUKANKI DO JAMY USTNEJ LECZĄ CHOROBY GARDŁA? Wszystkie płukanki o działaniu antyseptycznym i przeciwzapalnym mogą wspomagać leczenie chorób gardła, ponieważ łagodzą ból towarzyszący schorzeniu oraz odkażają gardło wraz z całym przyległym obszarem, czyli jamą ustną.